تأثیر توسعه شهر تهران بر گسترش بافت های فرسوده (مشکلات و تنگناهای محله هفت چنار- بریانک از منظر گسترش بافت فرسوده)

عدم توجه به فرسودگی شهری منجر به توسعه برون زا و تهی شدن شهر می شود. شهر تهی، محل اسکان مهاجرین تازه وارد، فقر، محرومیت و آسیب های اجتماعی می شود. بررسی تجارب کشورهای جهان حاکی از آن است که کلان شهرها با اتخاذ تدابیر مناسب شرایط درونی کشور خویش و استفاده از فرصت ها و نقاط قوت خود فضاهای سرزنده و مناسب ایجاد کرده و از این طریق بر توسعه نابخردانه و ناآگاهانه شهر مسلط شده اند. توسعه نااندیشیده شهر تهران در جهت احداث شهرهای اقماری، شهرک ها و شهرهای جدید و سکونت گاه های خودرو منجر به بی توجهی به بافت های مرکزی شهر شده است ، از طرفی جریان مهاجرت های روستایی و حاشیه شهری با قدرت خرید پایین به سوی محلات مرکزی بر بسط و گسترش فرسودگی افزوده که در این راستا اتخاذ سیاست مناسب توسعه شهری که توأمان هم از درون و هم در حاشیه معضلات ناشی از نابسامانی های توسعه شهری را بر طرف کند لازم به نظر می رسد. در این راستا پژوهش حاضر سعی در رسیدن به اهداف خود در قالب شناخت توسعه فضایی (کالبدی، اجتماعی ـ فرهنگی) در سطح کلان شهر تهران و تأثیر جریان توسعه بر محله هفت چنار و شناخت روند شکل گیری بافت های فرسوده در این محله و شناخت تأثیر جریان مهاجرت ها در شکل گیری و گسترش فرسودگی در آن محله دارد. فرض بر آن بوده که روند توسعه شهر تهران در ادوار گذشته منجر به ایجاد و گسترش بافت های فرسوده در سطح شهر است و از طرفی جریان های توسعه کلان شهر تهران بر محله هایی که در حاشیه مانده اند (مانند محله هفت چنار) تأثیراتی منجر به فرسودگی داشته است. فرض دیگر اینکه جریان های مهاجرت گروه های کم درآمد و روستایی و حاشیه نشین به محله هفت چنار منجر به گسترش و دوام فرسودگی در این محله شده است. روش تجزیه و تحلیل در این پژوهش ، کیفی با استفاده از روش ماتریس سوات swot، تعیین نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید در خصوص توسعه کلان شهر و تأثیر آن بر گسترش بافت های فرسوده در سطح شهر تهران و روش تجزیه و تحلیل جریان ها و استفاده از داده های آماری (در مواقع لزوم) است. نتایج حاصل از این پژوهش گویای این نکته است که انقلاب اسلامی عامل مهمی در ایجاد و تغییر و تحولات در محله هفت چنار بوده است. طی سال های اولیه انقلاب ، توسعه مناطق حاشیه ای و گسترش ساخت و سازهای غیر رسمی پیرامون شهر تهران به اوج رسید . گسترش تهران از برون منجر به بی توجهی به محلات مرکزی از جمله هفت چنار شد و این موضوع محله را به سمت فرسودگی سوق داد. این موضوع منجر به اسکان سیل مهاجران تازه وارد حاشیه شهری و روستایی در محلات فرسوده مرکزی کلان شهر تهران و از آن جمله محله هفت چنار شد. تداوم و بسط فرسودگی این محله از دو مشکل اساسی منتج می شود : از طرفی مشکلات پایین بودن نرخ درآمد خانوارها که موجب پایین آمدن توان پرداخت هزینه های خدمات شهری ، عدم مشارکت ساکنین در بهسازی محیط زندگی و افزایش مشکلات اقتصادی خانوارها شده است و از طرف دیگر وجود بافت مسکونی فشرده و فرسوده است به گونه ای که این محله یکی از آسیب پذیر ترین محلات منطقه 10 در برابر زلزله است. پایین بودن توان اقتصادی ساکنان محله مانع از نوسازی واحدهای مسکونی و یا مقاوم سازی واحدهای مسکونی می شود.